Działalność gospodarcza to szansa na realizowanie swojej wizji, niezależność i zarobki, o jakich w większości przypadków trudno marzyć na etacie. To także jednak ryzyko. Możesz nim jednak sprawnie zarządzać i w efekcie – skutecznie je minimalizować.
Co to dokładnie jest ryzyko w działalności gospodarczej? Jakie są jego najpopularniejsze rodzaje i na czym polega proces zarządzania ryzykiem? I przede wszystkim – z jakich zagrożeń warto zdawać sobie sprawę? Wszystkiego dowiesz się z poniższego artykułu.
Spis treści artykułu
Czym jest ryzyko w działalności gospodarczej? Definicja
Ryzyko w działalności gospodarczej to wszelkie nieprzewidziane zdarzenia lub okoliczności, które mogą negatywnie wpłynąć na osiągnięcie zamierzonych celów biznesowych. Są to sytuacje, które mogą zakłócić przebieg operacji, wpłynąć na stabilność finansową, wizerunek firmy lub powodzenie projektów.
Musisz liczyć się z tym, że prowadząc firmę, zawsze narażasz się na różnego rodzaju zagrożenia – zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Świadomość ich istnienia i umiejętność przewidywania pozwoli Ci jednak opracować system zarządzania, który pozwoli zminimalizować wpływ czynników ryzyka na Twoją organizację.
Rodzaje ryzyka biznesowego
Ryzyko jest nieodłącznym elementem funkcjonowania każdej organizacji i może dotyczyć zarówno czynników wewnętrznych, jak i zewnętrznych.
Najczęściej spotykane rodzaje ryzyka to m.in.:
- ryzyko finansowe,
- ryzyko operacyjne,
- ryzyko rynkowe,
- ryzyko prawne,
- ryzyko inwestycyjne,
- ryzyko utraty reputacji.
Przyjrzyjmy się bliżej klasyfikacji ryzyka.
Ryzyko finansowe
Jak łatwo się domyślić, dotyczy problemów związanych z finansami przedsiębiorstwa. To np. brak płynności, opóźnienia w płatnościach od klientów czy niestabilność na rynku finansowym.
Są to sytuacje bardzo proste do wyobrażania. Np. jeśli kluczowy kontrahent nie zapłaci na czas, może to poważnie zaburzyć płynność finansową Twojej firmy.
Ryzyko finansowe dzieli się na:
- Ryzyko kredytowe związane z niewywiązaniem się klientów lub partnerów z zobowiązań finansowych wobec Twojej firmy.
- Ryzyko płynności, czyli trudności z terminowym regulowaniem zobowiązań firmy.
- Ryzyko walutowe to przede wszystkim fluktuacje kursów walutowych, które mogą wpływać na przychody i koszty przedsiębiorstwa operującego międzynarodowo i korzystającego z różnych walut.
- Ryzyko stopy procentowej – zmiany stóp procentowych wpływają na koszty kredytów i inwestycji.
Ryzyko operacyjne
Dotyczy wewnętrznych procesów i procedur w firmie oraz potencjalnych błędów wynikających z działalności pracowników, systemów i infrastruktury. Może wynikać z niewłaściwego zarządzania, awarii sprzętu lub systemów informatycznych, a także z błędów ludzkich.
Konkretny przykład? Prowadzisz sklep internetowy z koszulkami i maszyna do robienia nadruków uległa uszkodzeniu, co skutkuje opóźnieniami w realizacji zamówień.
Ryzyko operacyjne można podzielić na:
- Ryzyko ludzkie – błędy lub zaniedbania pracowników, brak szkoleń, niewłaściwe zarządzanie zespołem.
- Ryzyko technologiczne – awarie sprzętu, problemy z infrastrukturą IT, cyberataki.
- Ryzyko proceduralne – brak odpowiednich procedur lub nieaktualne procesy prowadzące do chaosu organizacyjnego.
- Ryzyko związane z dostawcami – opóźnienia w dostawach lub problemy jakościowe po stronie partnerów mogą zakłócić produkcję lub usługę.
Ryzyko rynkowe
Ten typ ryzyka jest związany z zmianami na rynku, które mogą wynikać np. z preferencji konsumentów, działań konkurencji czy wahania cen surowców. Zarządzanie nim jest szczególnie trudne – przede wszystkim ze względu na to, że wiele czynników zależy od zewnętrznych uwarunkowań, na które firma ma ograniczony wpływ.
Ryzyko rynkowe dzieli się na:
- Ryzyko konkurencyjne – pojawienie się nowych konkurentów lub innowacji technologicznych w branży.
- Ryzyko związane ze zmianą preferencji klientów – zmieniające się trendy mogą wpłynąć na sprzedaż produktów.
- Ryzyko cenowe – wahania cen surowców lub zmiany w cennikach konkurencji, które mogą wpłynąć na marże.
Ryzyko prawne
Dotyczy zmian w prawie lub niedostosowania się do obowiązujących przepisów, co może skutkować sankcjami finansowymi, utratą licencji lub reputacji.
Przykładem może być chociażby wprowadzenie RODO kilka lat temu. Nowe regulacje dotyczące ochrony danych osobowych wymusiły na wielu firmach zmianę szeregu procedur, co generowało dodatkowe koszty i pochłaniało czas.
Ryzyko prawne można podzielić na:
- Ryzyko regulacyjne – konieczność dostosowania się do nowych przepisów lub zmian w regulacjach.
- Ryzyko podatkowe – błędy w interpretacji przepisów podatkowych mogą prowadzić do kar i zaległości podatkowych.
- Ryzyko kontraktowe – niejasne lub nieprecyzyjne umowy mogą skutkować kosztownymi sporami prawnymi.
- Ryzyko związane z ochroną danych – naruszenia ochrony danych osobowych, co może wiązać się z wysokimi karami.
Ryzyko inwestycyjne
Dotyczy potencjalnych strat wynikających z nietrafionych decyzji inwestycyjnych lub zmiennych warunków rynkowych, które mogą wpłynąć na wartość aktywów przedsiębiorstwa. Odpowiednie zarządzanie nim jest szczególnie ważne dla firm, które angażują się w inwestycje na rynku finansowym, kupują nowe technologie, rozwijają nowe produkty lub rozszerzają działalność na inne rynki.
Można je podzielić na:
- Ryzyko związane z innowacjami – inwestycje w badania i rozwój nie zawsze gwarantują, że nowe produkty będą sukcesem komercyjnym.
- Ryzyko geopolityczne – zmiany polityczne lub niestabilność w regionach, w które firma inwestuje, mogą wpłynąć na rentowność inwestycji.
- Ryzyko sektorowe – wahania w danym sektorze rynku (np. przemysłowym, technologicznym) mogą wpływać na wartość inwestycji związanych z tym sektorem.
Ryzyko utraty reputacji
To zagrożenia mogące prowadzić do utraty zaufania klientów, partnerów biznesowych lub opinii publicznej. Są to np. skandale medialne, negatywne opinie w Internecie czy nieodpowiednie zachowanie pracowników, które mogą zaszkodzić wizerunkowi firmy.
Ryzyko reputacyjne obejmuje:
- Ryzyko związane z obsługą klienta – negatywne opinie klientów, które mogą zniechęcić przyszłych klientów.
- Ryzyko związane z zarządzaniem kryzysowym – niewłaściwe zarządzanie kryzysem może skutkować poważnym uszczerbkiem na wizerunku firmy.
- Ryzyko związane z działaniami firmy – kontrowersyjne działania, jak np. niewłaściwe traktowanie pracowników lub praktyki szkodzące środowisku naturalnemu.
Jak mierzyć ryzyko?
Twoim celem jest minimalizowanie ryzyka. Aby skutecznie to robić, warto je odpowiednio mierzyć.
Aby ocenić poziom ryzyka, możesz skorzystać z następujących metod:
- Analiza jakościowa. W tej metodzie skupiasz się na subiektywnej ocenie potencjalnych skutków ryzyka i jego prawdopodobieństwa. Możesz na przykład ocenić, że ryzyko opóźnień w dostawach od konkretnego dostawcy jest duże, bazując na dotychczasowej historii współpracy.
- Analiza ilościowa. Ta metoda polega na przypisywaniu liczb ryzykom, aby zmierzyć ich realny wpływ na firmę. Możesz obliczyć, ile firma straci, jeśli dostawca nie dostarczy materiałów na czas i produkcja stanie na tydzień.
- Macierz ryzyka. To narzędzie, które wizualizuje ryzyka, umieszczając je w odpowiednich polach według ich wpływu i prawdopodobieństwa wystąpienia. Dzięki temu możesz łatwo zidentyfikować najgroźniejsze ryzyka i zająć się nimi w pierwszej kolejności.
Jak efektywnie zarządzać ryzykiem?
Zarządzanie ryzykiem to proces, który powinien być integralną częścią Twojej strategii biznesowej.
Oto kilka kroków, które Ci to ułatwią:
- Identyfikacja ryzyk. Pierwszym krokiem zawsze jest zidentyfikowanie potencjalnych zagrożeń. Możesz to zrobić, analizując wewnętrzne procesy i rynek, a także działania konkurencji.
- Ocena ryzyka. Oceń, które czynniki mają największy potencjał wpływu na Twoją firmę. Skup się przede wszystkim na tych, które mogą mieć poważne konsekwencje finansowe lub reputacyjne.
- Działania prewencyjne. Przygotuj plan działania, który pozwoli uniknąć ryzyk lub zminimalizować ich skutki. Przykład to wdrożenie systemu kopii zapasowej danych, aby chronić firmę przed utratą ważnych informacji w wyniku awarii technologicznej czy korzystanie z częstych aktualizacji stanów magazynowych w e-commerce, co zapobiega sytuacjom, że sprzedajesz towar, którego nie ma na stanie.
- Monitorowanie i kontrola. Zarządzanie ryzykiem to ciągły proces. Musisz systematycznie monitorować sytuację w firmie oraz na rynku, aby być na bieżąco z nowymi zagrożeniami. Warto również cyklicznie weryfikować skuteczność wprowadzonych rozwiązań.
Jak przygotować się na nieprzewidziane sytuacje?
Niespodziewane zdarzenia, jak nagłe awarie, zmiany prawne czy nieoczekiwane problemy z dostawcami, mogą wpłynąć na Twój biznes.
Jak sobie z nimi radzić?
- Tworzenie planów awaryjnych. Każdy przedsiębiorca powinien mieć plan awaryjny na wypadek nieprzewidzianych problemów. Taki plan pozwala na szybkie reagowanie i minimalizowanie strat. Określ w nim, jak postępować w kryzysowych sytuacjach – możesz też zaplanować budżet na wypadek ich pojawienia.
- Regularne szkolenia i audyty. Upewnij się, że Twoi pracownicy są dobrze przygotowani do radzenia sobie z ryzykiem. Regularne szkolenia z zakresu bezpieczeństwa, ochrony danych czy zarządzania kryzysowego mogą pomóc w minimalizacji ryzyka.
Ryzyko biznesowe w e-commerce – na co musisz uważać?
E-commerce to szczególna branża. Jeżeli sprzedajesz online, musisz liczyć się z następującymi ryzykami:
- Ryzyko związane z cyberbezpieczeństwem. W przypadku sklepów internetowych największym zagrożeniem są cyberataki i wycieki danych klientów. Ważne jest zabezpieczenie serwerów, korzystanie z certyfikatów SSL oraz regularne aktualizacje oprogramowania.
- Problemy logistyczne. Opóźnienia w dostawach mogą skutkować niezadowoleniem klientów i negatywnymi opiniami. Dlatego warto inwestować w sprawdzonych partnerów logistycznych i mieć plan awaryjny na wypadek nieprzewidzianych problemów.
- Zmienność preferencji konsumentów. Rynek e-commerce jest bardzo dynamiczny, dlatego kluczowe jest śledzenie trendów i reagowanie na zmieniające się preferencje klientów, np. za pomocą personalizacji.
- Ryzyko zwrotów i reklamacji. W e-commerce liczba zwrotów może być znacznie wyższa niż w tradycyjnym handlu. Klienci, nie mogąc zobaczyć produktu na żywo, częściej decydują się na odesłanie zamówienia. Wysokie koszty obsługi zwrotów, konieczność ponownej wysyłki czy uszkodzenia produktów podczas transportu mogą wpłynąć negatywnie na finanse firmy.
👉 Dowiedz się więcej na temat zwrotów w sklepie internetowym:
Wskazówki, które pomogą Ci lepiej zarządzać ryzykiem w e-commerce
Co możesz zrobić, by ograniczyć ryzyko w sprzedaży online?
- Zainstaluj certyfikat SSL. Odpowiada on za szyfrowanie danych klientów podczas dokonywania transakcji online.
- Zainwestuj w aktualizacje i kopie zapasowe. Regularnie aktualizuj oprogramowanie sklepu i rób kopie zapasowe, aby szybko odzyskać informacje po ewentualnych awariach. Jeżeli prowadzisz sklep na Sky-Shop, nie musisz się tymi kwestiami martwić – odpowiadają za nie dostawcy oprogramowania.
- Dostosuj się do RODO. Zapewnij klientom możliwość zarządzania ich danymi i wdróż jasną politykę prywatności.
- Oferuj różne metody płatności. Klienci lubią mieć wybór – im więcej dostępnych płatności, tym lepiej. Pamiętaj też, by współpracować z wiarygodnymi dostawcami bramek płatności – jak Sky-Pay.
- Optymalizuj proces zwrotów. Jasne zasady zwrotów i reklamacji nie tylko budują zaufanie, ale też pozwalają lepiej planować finanse.
- Współpracuj z różnymi dostawcami, by nie polegać na jednej firmie kurierskiej, co pozwala na sprawne zarządzanie przesyłkami w razie problemów u jednego z partnerów.
- Twórz bezpieczne procedury pakowania i wysyłki. Zmniejszy to ryzyko uszkodzenia produktów, co wpłynie na zadowolenie klientów i ograniczy koszty reklamacji. Dowiedz się więcej o pakowaniu produktów w sklepie internetowym.
- Dbaj o jakość obsługi klienta. Szybka i sprawna komunikacja z klientami, jasne odpowiedzi na pytania, a także profesjonalna pomoc w przypadku reklamacji budują zaufanie i minimalizują ryzyko negatywnych opinii.
- Monitoruj opinie w sieci. Aktywne zarządzanie reputacją online, np. śledzenie recenzji na portalach społecznościowych i odpowiedzi na opinie, pozwala szybko reagować na problemy i wyciągać wnioski z negatywnych komentarzy.
- Twórz politykę komunikacji kryzysowej. Przygotuj gotowe procedury na wypadek kryzysu, np. problemów z wysyłkami, co pozwoli szybko zareagować i ograniczyć negatywne konsekwencje.
- Zadbaj o dobry regulamin sklepu. Aktualny i przejrzysty regulamin daje klientom pewność co do ich praw, co zmniejsza liczbę potencjalnych sporów.
- Regularnie aktualizuj strategię zarządzania ryzykiem. Rynek e-commerce szybko się zmienia, dlatego analiza aktualnych trendów i adaptacja procedur ryzyka pozwala lepiej reagować na nowe zagrożenia.
Podsumowanie
Ryzyko w działalności gospodarczej to nieunikniona część prowadzenia biznesu, ale dzięki odpowiedniemu zarządzaniu możesz je skutecznie minimalizować. Kluczem do sukcesu jest świadomość zagrożeń, ich regularna ocena i wdrażanie działań prewencyjnych. Pamiętaj też, że ryzyko nigdy nie znika całkowicie – jednak dobra strategia zarządzania może sprawić, że będzie ono mniej dotkliwe i łatwiejsze do kontrolowania.
Nie prowadzisz jeszcze swojego biznesu? Dziś w e-commerce możesz zacząć łatwiej niż kiedykolwiek wcześniej. Przetestuj wszystkie funkcje oprogramowania i ciesz się platformą do sprzedaży online za darmo!